بستر کشت گلخانه

4 مرداد 1402
ارسال توسط مدیر سایت

انواع بستر کشت در گلخانه

فراهم ساختن فضای مناسب برای رشد ریشه، آبرسانی و تغذیه ریشهها، فراهم کردن استحکام کافی در قسمت پایینی گیاه و … از جمله وظایفی است بستر کشت گیاه بر عهده دارد. برای کاشت گیاهان در گلخانه، بستر های کشت متنوعی وجود دارد. رایجترین این بسترها، بستر های کشت خاکی، آبکشت[1] و هواکشت[2] هستند.

بستر های کشت خاکی

رایجترین بستر کشت در گلخانه های ایران، بستر کشت خاکی است. تنها مزیت بستر کشت خاکی نسبت به بستر های آبکشت و هواکشت، استحکام آن است که امکان رشد رویشی و طولی بیشتری را برای بوتهها فراهم میسازد. از جمله معایب بستر های کشت خاکی میتوان موارد زیر را برشمرد

الف – احتمال آلودگی به عوامل بیماری زا

امکان آلوده بودن بستر های خاکی به عواملی چون قارچها، باکتریها، ویروسها، حشرات مضر و …، موجب میشود پیش از هر دوره کشت در گلخانه، به ضدعفونی کردن خاک نیاز باشد. شستشوی خاک با غرقاب کردن آن، نصب پلاستیک بر روی خاک (جهت افزایش حرارت سطح و عمق خاک) و تزریق آب، سم و گاز های ضدعفونی کننده به زیر پلاستیک، از جمله روش های ضدعفونی کردن خاک هستند.

ب – ایجاد محدودیت در نوع محصولات

نفوذپذیری نامناسب، شوری کمتر یا بیشتر از حد، ظرفیت کاتدی نامناسب و PH نامناسب، از جمله ویژگی های بستر های کشت خاکی هستند که موجب میشوند انتخاب نوع گیاه قابل کشت در گلخانه با محدودیت هایی مواجه شود. از آنجا که این ویژگیها عمدتا غیرقابل تغییر هستند یا تغییر آنها هزینه زیادی در بر دارد، گلخانهداران ترجیح میدهند محصولات مناسب با خاک موجود را کشت نمایند و این امر در میزان سوددهی گلخانه آنها موثر است.

پ – مصرف آب بیستر نسبت به بستر های هواکشت و آبکشت

ت – دشواری استفاده از مکانیزم های آبیاری و کودهی پیشرفته

به دلیل نفوذپذیری کمتر خاک نسبت به سایر بستر های کشت، امکان استفاده از تجهیزات آبیاری و کوددهی محلول در آب (که در بستر های آبکشت بسیار رایج است و بهرهوری گلخانه را به صورت چشمگیری افزایش میدهد) در بستر خاکی فراهم نیست.

بستر های آبکشت

شکل ‏3‑10 تا شکل ‏3‑14، نمایی از انواع سیستم های آبکشت را نمایش میدهد. شکل ‏3‑15 تا شکل ‏3‑16 نیز نمایی از برخی انواع بستر های آبکشت را نمایش میدهد.

شکل ‏3‑18 کشت گوجه فرنگی در بستر آبکشت

شکل ‏3‑19 کشت کاهو در بستر آبکشت

شکل ‏3‑20 ریشه گیاه در محفظه سیستم آبکشت و آبیاری آن

شکل ‏3‑21 سیستم آبکشت حلقه بسته

شکل ‏3‑22 سیستم آبکشت حلقه باز

شکل ‏3‑23 بستر آبکشت پیت

شکل ‏3‑24 بستر آبکشت Growstone

همانطور که در تصاویر مشخص است، در سیستم های آبکشت ریشه گیاه در بستر های نفوذپذیر، محفظههی پر از آب یا کانال های هوا قرار دارد و آب و کود های محلول در آن از طریق سیستم های آبیاری تحت فشار به ریشه میرسد. در سیستم های آبکشت که از محفظه های پر از آب به عنوان بستر کشت استفاده میشود، در حدود 63% از آب در هرسال بازیابی شده و مجددا قابل استفاده است. در برخی از سیستم های آبکشت حلقه بسته، میتوان از مخازن آب بازیابی شده برای پرورش ماهی نیز استفاده نمود. چنین سیستم هایی را آکواپونیک نامیدهاند.

در سیستم های آبکشت و هواکشت ، خصوصا سیستم های دارای سیکل آبی حلقه بسته، تامین بهداشت و حفظ کیفیت آب امری ضروریست. میزان اکسیژن محلول در آب نیز باید مرتبا کنترل شود تا تامین نیاز های گیاه به شکل صحیح انجام پذیرد. همچنین به دلیل نفوذپذیری زیاد و استحکام ناکافی بستر های آبکشت، درنظر گرفتن امکاناتی همچون ریسمان های پلاستیکی برای فراهم کردن رشد رویشی بوته های بالارونده همچون خیار، گوجه و فلفل ضروریست.

بستر های هواکشت

شکل ‏3‑17، نمایی از سیستم های هواکشت را نمایش میدهد. در این سیستم، ریشه گیاهان در هوا قرار دارد و آب و کود های محلول در آن به ریشه پاشیده میشوند. استفاده از این روش، مصرف آب را تا 90% نسبت به کشت در بستر خاکی افزایش میدهد. برخی از گیاهانی که نیاز آبی کمی دارند از جمله زعفران، حتی به پاشش آب و مواد محلول در آن نیز نیاز ندارند و با تامین رطوبت محیط کشت، نیاز آبی آنها تامین میشود. با این وجود، هزینه زیاد احداث سیستم های آبکشت و هوا کشت، مانع بزرگی در برابر استفاده از آنها در گلخانه است.